----------------------------------------------------------

-
[1] این واژه در ادبیات قدیم و به­ویژه داستان ویس و رامین در معنای سکس داشتن به کار رفته، بنابراین دلیلی ندارد که دوباره آن را در این مفهوم به کار نگیریم.
[2] Foucault, 1986. P. 40.
[3] bio-politics و bio-power، دو اصطلاحی است که فوکو ساخته تا شیوه­ی تولید قدرت را در هر دو سطح خانواده (دنیای کوچک = micro-cosmos) و جامعه (دنیای بزرگ = macro-cosmos) نشان دهد. در بحث او از زیست­سیاست است که او نقش مهم کامکاری را در تولید و کنترل قدرت نشان می­دهد. نگا: Foucault, 1986.
[4] در فارسی معادل ثابتی برای subject در حوزه­ی سیاسی وجود ندارد. در قرون وسطی این معنا را در واژه­ی رعیت نشان می­دادند، که هم در معنی فرد تولید­کننده در آن نظام بود و هم در معنی فرد تابع نظام پادشاهی. در گفتمان­های امروز این مفهوم لابلای اصطلاحات مختلفی چون شهروند، فرمانبر، یا در یک کلیت ’ملت‘ محو شده است. در این مقاله فرمانبر را در کل برابر با اصطلاح subject گرفته­ام و برای اصطلاح subjectivation فرمانبری و فرمانبر-آفرینی را آورده­ام.
[5] Foucault.1986. P. 9. Althusser
[6] همان، ص 9-10.
[7] همان، ص 40.
[8] هگل این دو را در اصطلاح­های Master and slave (ارباب و برده) تعریف کرده است.
[9]Imperial power
[10] Pastoral power
[11] نظام­الملک (1372)، 279.
[12] خسرو در آغاز این داستان تنها شاه ایران است، اما بعد از ازدواج با شیرین شاه ارمنستان نیز می­شود که این امر بر قدرت سیاسی او می­افزاید.
[13] کامگیری که از فعل مرکب کام گرفتن گرفته شده، در اینجا در معنی عام سکس داشتن آورده­ام.
[14] Deleuze
[15] مهمترین بخش تئوری دلوز رابطه­ی میان ’ماشین تولید­کننده­ی خواهش‘ (Desiring Machine) و ’تن بی­سازواره‘ (The Body without Organs) است. در کنار اینها باید دو اصطلاح مهم دیگر در سیستم فکری او را نیز متذکر شد و آن رابطه­ی عمودی و رابطه­ی افقی میان قدرت و فرمانبر است. او برای رابطه­ی نخست همان اصطلاح رایج vertical axis را برگزیده است، اما برای مورد دوم از اصطلاح rhizomatic بهره برده. rhizome (ریزُم) در معنای ریشه­های در هم و بر هم است که به صورت افقی گسترش می­یابند. این اصطلاح را دلوز به کار برده که روابط قدرت را در سطح افقی به نمایش گذارد. روی محور عمودی سازمان­هایی چون ارتش و پلیس قدرت منفی را اعمال می­کنند، اما روی محور افقی یا ریزومتیک نهادهایی چون کلیسا و دانشگاه و جز آن با کنترل اندیشه­ها اعمال قدرت نرم (soft power) می­کنند. روایت­های عاشقانه اینجا نقش مهم خود را نشان می­دهند، چون به مثابه بخشی از ایدئولوژی در اعمال قدرت نقش ایفا می­کنند.
[16] Lenz. Quoted: Deleuze & Guattari. 1983. p. 2
[17] Foster. 1991. P. 3
[18] مازاد می­تواند شبیه به ارزش اضافه در معنای مارکسیستی­اش باشد، گرچه دلوز با اصطلاح مازاد خواسته مسئله را گسترده­تر تعریف کند. برای همین دلوز آن را با واژه­ی مازاد (surplus) تعریف کرده است و می­گوید ’تن بی­سازواره‘ چیزی نمی­خواهد مگر مازاد خود را.
[19] دلوز بر آن است که ’ماشین­های تولید­کننده­ی خواهش‘ تولیدگر هستند، مثلا تولید مثل می­کنند. و این تولید بر پایه­ی خواهش­های آنها است. اما ’تن بی­سازواره‘ علاقه­ای به این تولیدها ندارد و بجای آنها این ماشین­ها را وامی­دارد تا برای آن مازاد خودش را تولید کنند، مثلا پول بیشتر برای سیستم سرمایه­داری. بنابراین رابطه­ی میان ماشین­ها بسیار حیاتی و فعال است.
[20] فضا-زمان (chronotope) اصطلاح دست­ساز باختین است. فضا-زمان یک واحد داستانی است که به­منظور تولید یک معنای خاص می­آید. آنچه آن را فضا-زمان می­کند، تکرار این واحد در داستان­های مختلف است. اما نه به این معنی که همیشه به یک شکل می­آیند، بلکه عناصری خاص دارند که دائم در داستان­های مختلف تکرار می­شوند. توضیح متن درباره­ی دو فضا-زمان دژ و دریاچه معنای پشت این اصطلاح را روشن­تر خواهد کرد.
[21] Butler. Quoted: Mahmood. 2005. p. 155.
[22] Bakhtin, 1984. P. 23

کتابشناسی
Secondary Sources:
Aristotle. 1943. On Man in the Universe: Nicomachean Ethics, VIII, edited by Ropes Loomis. New York: Gramercy Books
Bakhtin, M. M., and Michael Holquist. 1981. The dialogic imagination: four essays. University of Texas Press Slavic series, no. 1. Austin: University of Texas Press.
___________ , Michael Holquist, and M. M. Bakhtin. 1999. Epic and novel toward a methodology for the study of the novel. Literary Theory on CD-ROM. Alexandria, VA, USA: Chadwydk-Healey.
___________1984. Rabelais and His World. Translated by H. Iswolsky. Indiana University Press.
Barthes, Roland. 1974. S/Z: an Essay, translated by R. Miller, New York: Hill & Wang.
___________ 1989. The Rustle of Language. Translated by R. Howard, University of California Press.
___________1975. The Pleasure of the Text. Translated by R. Miller, New York: Hill and Wang.
Bataille, Georges. 1986. Erotism: Death & Sensuality. Translated by M. Dalwood, City Lights Books.
Deleuze, Gilles, and Félix Guattari. 1983. Anti-Oedipus: capitalism and schizophrenia. Minneapolis: University of Minnesota Press.
Dening, Sarah. 1996. The Mythology of Sex: an Illustrated Exploration Sexual Customs and Practices from Ancient Time to the Present. New York: Macmillan.
Foucault, Michel, and Colin Gordon. 1980. Power/knowledge: selected interviews and other writings, 1972-1977. New York: Pantheon Books.
___________ 1986. The History of Sexuality. vol. 1 & 3, translated by R. Hurley, New York: Vintage Books.
___________ 1997. Ethics: Subjectivity and Truth. Edited by Paul Rabinow, New York: The New Press.
___________ 1998. Aesthetics, Method, and Epistemology. Edited by James D. Faubion, New York: The New Press.
Frankfurt, Harry G. 2004. The Reasons of Love. Princeton University Press.
Foster, Lawrence. 1991. Women, family, and utopia: communal experiments of the Shakers, the Oneida Community, and the Mormons. Utopianism and Communitarianism. Syracuse, N.Y.: Syracuse University Press.
Jean-Luc, Nancy. 1999. The Inoperative Community. Minnesota University Press.
Kristeva, Julia. 1987. Tales of Love. Translated by L. S. Roudiez, Columbia University Press.
Mahmood, Saba. 2005. Politics of piety: the Islamic revival and the feminist subject. Princeton, N.J.: Princeton University Press.
Najmabadi, Afsaneh. 2005. Women with mustaches and men without beards: gender and sexual anxieties of Iranian modernity. Berkeley: University of California Press.
Paolucci. Anne and Henry (edited). 1962. Hegel on Tragedy. New York: Anchor Books.
Paz, Octavio. 1993. The Double Flame: Love and Eroticism. Translated by H. Lane, A Harvest Book.
Plato. 1993. Symposium and Phaedrus. General Editor: Stanley Appelbaum, New York: Dover Publication Inc.
Scott, George R. 1966. Phallic Worship: A History of Sexual Rites. London: Luxor Press.
Shaygan, Daryush. 2003. Āiin-e Hendu va Erfān-e Islami (Les relations de L’Hindouisme et du soufisme “Le Majma’ Al-Bahrayn”). Translated into Persian by J. Arjmand, Tehran: Nashr-e Farzān.
Taylor, Timothy. 1997. The Prehistory of Sex: Four Million Years of Human Sexual Culture. New York: Bantam Books.
Urban, H. 2004. "Magia Sexualis: Sex, Secrecy, and Liberation in Modern Western Esotericism". JOURNAL- AMERICAN ACADEMY OF RELIGION. 72 (3): 695-731.

Primary Sources:
عطار، فریدالدین و خلیل خطیب رهبر. 1370. داستان­های کوتاه از مثنوی فریدالدین عطار نیشابوری: با معنی واژه­ها و شرح بیت­های دشوار و امثال و حکم و برخی نکته­های دستوری و ادبی. گزینه­ی سخن پارسی، 11. [تهران]: انتشارات گلستان کتاب.
Aṭṭār, Farīd al-Dīn, Dick Davis, and Afkham Darbandi. 1984. The conference of the birds. The Penguin classics. Harmondsworth, Middlesex, England: Penguin Books.
بیغمی، محمد. 1381. دارابنامه. ویرایش ذبیح­اله صفا. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
اسعد گرگانی، فخرالدین. ویس و رامین. ویرایش محمد روشن.
Fakhr al-Dīn Gurgānī. 1972. Vis and Ramin. New York: Columbia University Press.
Gorgāni, Fakhr al-Din Asa’d. 2008. Vis o Rāmin. edited by Mohammad Rowshan, (translated into English by Dick Davis. New York: Mage publication.
هجویری، علی. 1378. کشف المحجوب. ویرایش و. ای. زوکوفسکی. تهران: انتشارات طهوری.
جامی، عبدالرحمن. 1375. سلامان و ابسال. ویرایش م. مدرس گیلانی. [تهران]: انتشارات مهتاب.
نظامی گنجوی. 1372. کلیات خمسۀ نشامی. ویرایش وحید دستگردی. تهران: آگاه.
نظام الملک، خواجه. 1372. سیرالملوک (سیاستنامه). ویرایش هوبرت درک. ترهان: انتشارات علمی و فرهنگی.
سهروردی، شهاب الدین یحیی. 1387. ’فی الحقیقه عشق‘، مجموعه مصنفات شیخ اشراق. ج 3. ویرایش سید حسین نصر با مقدمه­ی هانری کربن. پژوهش علوم و مطالعات فرهنگی. چاپ دوم.
طرسوسی، ابوطاهر محمد. 1374. دارابنامه. ویرایش ذبیح­اله صفا. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.