بیداری فینگان‌ها، در واقع،ادامه‌ی مسیری است كه جویس تا اپیزودِ هیجدهم اولیس ( پنلوپ ) پیموده بود. تفاوت بین ِ دو كتاب ، این است كه در اولیس ، جویس لایه‌ی نمادین ِ رمان را به همان اهمیت ِ جنبه رئالیستی آن به كار گرفته، اما در بیداری فینگان‌ها ، آنچه هست، گستره‌ی رویای نمادین و جهانی یك مرد ِایرلندی است. بكارگیری زبان ِ ناخود آگاه و ارجاع ِ مكرر به اساطیر و متون ادبی ، البته ، در هر دو اثر كاركرد دارد. اولیس ، روایت یك روز زندگی شهروندانِ دوبلینی در ژوئن 1904 است ؛ بنابر این ، توصیف ِ شمارِ محدودی وقایعِ و تعدادِ معدودی انسان ، در فضایی كاملاٌ محدود، ساختار ِ ظاهری رمان را شكل داده. ولی ، آرزوی بلند پروازانه جویس ، این بوده تا در پس ِ این پیرنگ ِ ساده ، با آفرینشِ جهانی صغیر و نمونه وار، تجربیات بشری را به طور اعم، به صحنه‌ی عمل بكشد. آنچه چنین خواستی را ممكن ساخته، علاوه بر بكارگیری صناعات داستان پردازی مُدرن،از جمله روشِ كاركردِ خود انگیخته ذهن ( Stream of Consciousness )و شیوه‌ی چند آوایی (Poly phony ) ، به كارگیری تلمیحات و اشارات ِاسطوره‌ای و نمادینی است كه غنای اثر را موجب گردیده.از یاد نبریم، اولیس رمانی است چندلایه كه باید با نقب زدن‌های مكرر به عمق و هسته‌ی آن رسید. سطح ِ رئالیستی رمان - همانگونه كه اشارت رفت - ،روایت ِ زندگی یك روز شهروندان ِ دوبلینی است. در ورای این سطح،كاوش روانشناختی لایه‌های پنهان ِ شخصیت‌های اصلی داستان ، لئوپولد بلوم ، مالی‌بلوم (و در مقیاسی محدودتر) استیفن ددا لوس قرار دارد . لایه‌ی سبك مدارانه‌ی رمان ، مهارت و استادی خیره كننده زبان شناسیك نویسنده را به نمایش می‌گذارد و سرانجام،عمیق‌ترین لایه‌ی رمان ، سطح ِ نمادین ِ آن است كه كاوشگر ِغربت و جامعه پذیری پارادوكسیكالِ بشر است ( برای لئوپولد بلوم ، درآن ِواحد،یهودی و دوبلینی ،تبعیدی و شهروند ). رمان در اینجا پرسشگر معضلاتی می‌شود كه روابط مابین ِ والدین و فرزندان ، نسل‌ها و جنسیت‌ها به‌وجود می‌آورد. در مقایسه با جویس، که اولیس سر آغاز فصل دیگری در خلاقیت ادبی او محسوب می‌شد و تمامی آثار پیشین او را تحت الشعاع قرار داده بود،و تداوم منطقی آن نیز،نگارش بیداری فینگان‌ها بود، لارنس با آخرین رمان خود، معشوق لیدی چترلی،به پایان چشمه خلاقیت خود رسیده بود. "معشوق لیدی چترلی" در قیاس با "اولیس" ، رمانی است کم ژرفا و اگر اولیس ، دریایی است که با هربار جستجو در اعماق آن، دُردانه‌های بی بدیلی نصیب می‌شود ، معشوق لیدی چترلی ، جویباری است خُرد که چیزی نمی‌گذرد ، خواننده را به پایان کنکاش خود می‌رساند. لارنس در این آخرین رمان نیز چون نخستین اثرش ، طاووس سفید ، مرثیه‌گوی عصری فراموش شده است؛ عصری که صنعت، آرام آرام، فرهنگ شبانی و آرامش زندگی در طبیعت را به فنا می‌کشد. او در نامه‌ای خطاب به جی . دی ، جوانترین برادر جسی چمبرز که باعنوان میریام ، بعد هامرکز درگیری‌های رمان پسران و عشاق قرار می‌گیرد ، از این دوران و کودکی خود در مزرعه آنان، هگز Haggs، با حسرت یاد می‌کند. معشوق لیدی چترلی ، روایت زندگی زنی موسوم به کنستانس ( کانی ) است که همسر اشراف زاده‌اش ، سر کلیفورد ، در جنگ قطع نخاع گردیده و از این رو قادر نیست تا شور شهوانی او را فرو بنشاند. زن جوان ، تدریجاٌ دلباخته شکاربان شوهرش ، ملورز ، می‌شود و در پایان کتاب ، شوهرش را رها می‌کند تا زندگی جدیدی را با ملورز آغاز کند . کانی را شاید بتوان از یک نظر با مالی بلوم ، همسر لئوپولد در اولیس ،مقایسه کرد ؛ هر دو زن ، به جستجوی رهایی‌اند و هر دو ، مظهر شور جنسی و تن کامگی ؛ رهایی آنان را در پایان دو کتاب ، به دو شیوه متفاوت می‌بینیم . کانی ، ملک اشرافی شوهرش در راگبی‌هال را رها می‌کند و مالی ، خود را به دست جریان خود انگیخته ذهنش می‌سپارد . اما تفاوت در اینجاست که در رمان جویس ، و با توجه به ساختار پیچیده و چند لایه آن ، مالی شمایلی اسطوره‌ای می‌یابد؛خصلتی که کانی از آن بی بهره است. معشوق لیدی چترلی،در نهایت مرثیه‌ای می‌شود بر انگلستان کهن و اولیس ، اگر چه ، صحنه‌ی آن ، دوبلین می‌باشد، در نهایت شعر بلندی است که تصویر نوع بشر را در آینه خود بازتاب می‌دهد.

------------------------------------------------- References
Joyce, James Ulysses. New York: Random house,1934. -----.Letters of James Joyce.volume I ,Edited by Stuart Gilbert . New York: Viking,1975.Lawrenc,D.H .Lady Chatterley, s Lover .New York :Grove press,1964 ------- The Letters of D.H . Lawrence .volume IV, Edited by James Boulton. Cambridge Up,1979 . James Joyce: Two Decades of Criticism. Edited by Seon Givens . Vancouard Press ,1963