دور از هم پیر می شویم
آنجا، در زیر درختان انبوهی
که به "راه فلاسفه" می رسد،
و کلبه ای که جنگلبان بازیگوش
بر فراز درختی کهن ساخته است،
و غل غل چشمه ی کوچکی که با خود حرف می زند،
و خش خش برگ هایی که زیر پا خرد می شوند
و مهتابی بزرگ شولوس1
جایی که گوته
گوی بزرگ خورشید را تماشا می کرد
و بر ویرانه های کهن می گریست.

اینجا، من در بستر خالی پسرم
در برابر آینه ی بزرگ دیواری
خوابیده ام.
مه پشت پنجره
کاج پیر را پوشانده است.
آه! در این اتاق
هر چیز دو بار دیده می شود.

اگر به شولوس رفتی
به مهتابی بزرگ بیا
و از کنگره ی شرقی به شهر بنگر
آیا از آنجا می توان نکار را دید
که همچنان آرام و یکنواخت می گذرد؟

6 مه 1995

1ـ ارگی قرون وسطایی در شهر هایدلبرگ آلمان که رود نکار از آنجا دیده می شود و راهی که فیلسوفانی چون نیچه در آن قدم می زدند در بیشه های نزدیک آن قرار دارد.


کوه ویتنی*


"بیشتر آنچه که امروز به هنگام صعود از این کوه تجربه کردی، بدون شک برای تو و دیگران در سفر پر برکت زندگی نیز رخ می دهد."
فرانسیسکو پترارک "صعود از کوه ونتو"، 1336 میلادی

"... و مردم به سیر آفاق می روند، و از بلندی کوهستانها و امواج سهمگین دریاها و پهنه ی رودها و سیلان اقیانوس و گردش ستارگان به شگفت می افتند، اما هرگز به سیر درون خود نمی پردازند."
سن آگوستین به نقل از پترارک در مقاله ی بالا

ای کوه
یک روز به سوی تو بازخواهم گشت
و بر کله ات تاجی کاغذی خواهم گذاشت
ابر باشد یا آفتاب، چه فرق می کند
از خلوت "کاج تنها" آغاز می کنم
با گام های سنگین پا بر پیکرت می گذارم
و دره به دره از کمرگاهت بالا می روم
از کنار دریاچه ی "آینه" وارت بی اعتنا می گذرم
و درون طاس بلورینش تفی می افکنم
جویبارت را با گل و لای می آکنم
و سرچشمه اش را یکسره کور می کنم
کاج های کهنسال را همه از جا می کَنم
و آشیان پرندگان را به دست باد می سپرم
بر خرس های شکمباره چون آذرخشی فرود می آیم
و چشمخانه هاشان را با شاخه ای نیمسوز تهی می کنم
از پناهگاه اول که گذشتم
در پسِ تلی بلند کمین می کنم
و کوهنوردانی را که آن پایین خفته اند
در زیر توده ای از شن چال می کنم
آنگاه استوار پا بر سینه ات می گذارم
و راه هوا را بر گلویت می بندم
و فاتحانه به سوی قله ات راه می گشایم
آدمکان بر پیشانی ات یادگار نوشته اند
و در خیال آن را جاودان پنداشته اند
من همه ی واژه ها را از تن تو می ستُرم
و سنگنوشته ها را به ته دره پرت می کنم
نه! من فرهاد کوه کن نیستم
که به عشقی تلخ بر فرق تو پتک بکوبم
من خدای خشم ام: سامسون پر کینه
که با فشار دستی ستون های سنگی را فرو ریخت
و همه را همراه خود در زیر آوار دفن کرد
ای کوه! ای دمل چرکین!
آنچنان بر مغزت بکوبم
که خون از گوشهایت جاری شود
و از چشمخانه هایت سیاهدانه بروید
و کرکسان بر فراز سرت به پرواز درآیند
پاره های تنت را به نیش کشند
و در چهارگوشه ی زمین پراکنده سازند
نفرین بر تو که مرا چنین خوار کردی
و بر سرم تاجی از خار نهادی
مگسکان سمج را بسیج کردی
تا بر زخمهای همیشه تازه ی من بنشینند
و آدمکان موذی را روانه کردی
تا مرا دشنام دهند و دیوانه بخوانند
و به پاره های کلوخ و خنده بیازارند
پرده ی چشمان مرا گسستی
تا از ستایش رنگ ها ناتوان بمانم
و بر پاهای استوارم زنجیر نهادی
تا در بند تاریک خود بمانم
و به گردِ این چرخ آسیای سنگین
شب و روز به گردش درآیم
و از درد بی درمان خود بنالم
اینک سزای خود را بگیر:
گدازه های این آتشفشان خشمگین
ترا برای همیشه دفن خواهد کرد
و لرزه های بی پایان زمین
تکه های تنت را به "دره ی مرگ" فرو خواهد ریخت
تا تو چون ریگی روان در دست باد
همیشه دربه در بیابانها بمانی.

14 دسامبر 2002


*کوه Whitney با ارتفاع 4421 متر بلندترین نقطه در بخش به هم پیوسته ی ایالات متحده آمریکا به شمار می رود و در ایالت کالیفرنیا نزدیک شهرک لون پاین قرار دارد. من در 22 ژوئیه ی 2001 از این کوه بالا رفتم.


سرو خرزویل*


از روزن حقیر پستوی بقالی
نور پریده رنگ آفتاب آخر پاییز
روی هزاره ی دیوار پنجه می کشد
بقال خرزویل، آرنج ها نهاده به زانو
با دفتر حساب و خط سیاقش به پیش رو
لم داده روی کیسه های برنج و آرد
سرمست از بوی ترشیدگی و ماندگی ست.
انگار خواب می بیند:
"از مرد و زن بگذار هر کس بر سر جایش
چون دله های روغن، پنیر و حلورده
هر کس شود سنگین تر از سنگ ترازویش
با تیزی چاقو مرتب کن و اندازه
منهم دلم خون است از دست دلالان
از احتکار جنس و از تنزیل سرمایه
حد خدا را گر نگه داری تو در بازار
آیا شود لبریز آب از حد پیمانه؟
گر روزگاری من شوم داروغه ی این شهر
با منطق بقالی ام دردش کنم چاره."
بقال خرزویل!

-
اکنون که دیر زمانی ست
آردت بیخته، غربالت آویخته
و خوابت تعبیر گشته است،
و دیرک بلند ترازویت
با گوله های سربی قانونت
هر کوی و برزن را تسخیر کرده است،
با من سری به پستوی بقالی ات بزن
و گوش کن حرف دلم را:
گیرم که قلب شهر را
چون قالبی پنیر به چنگ آری،
گیرم به تیزی چاقویت
از جسم و جان مرد و زن
تکه تکه برداری،
گیرم که با حدید ترازویت
حد و حدود شرع را نگه داری،
اما، با آفتاب پشت پنجره چه خواهی کرد؟
آن آفتاب رها، بخشنده
که می دمد هر بامداد
از لابلای پولک های سروآزاد
بی بانگ چرتکه و سکه
و نسیه دادن دل انسانی،
آری
گیرم که خاک شهر را به زنبیل برکشی
با سرو خرزویل چه خواهی کرد؟

هشتم ژانویه 1986

* این شعر را که نسخه ی نخستین آن در سال 1365 در مجموعه ی "پس از خاموشی" چاپ شده، با توجه به نوشته ی مجتبی نواب صفوی رهبر "فدائیان اسلام" سروده ام که در سال 1329 در کتاب "جامعه و حکومت اسلامی" می گوید که حکومت را باید مانند یک دکان بقالی اداره کرد. از مردم دهکده هرزویل(خرزویل) نزدیک منجیل پوزش می خواهم که تعبیر قالبی ناصرخسرو را پس از هزار سال دوباره به کار برده ام. او در سال 438 هجری از این ده گذشته و در سفرنامه اش در این باره می نویسد:" و از آنجا به دیهی که خرزویل خوانند من و برادرم و غلامکی هندو وارد شدیم. زادی اندک داشتیم. برادرم به دیه در رفت تا از بقال چیزی بخرد. یکی گفت چه میخواهی، بقال منم. گفت هر چه باشد ما را شاید، که غریبیم و بر گذر. و چندان که از مأکولات برشمرد، گفت ندارم. پس از این هر کجا کسی از این نوع سخن گفتی، گفتمی بقال خرزویل است." (صفحه 6)
امروزه در خرزویل، سروی کهنسال وجود دارد که عمرش به بیش از هزار سال می رسد، و یادآور سرو کاشمر است که به گفته ی فردوسی، زرتشت نهال آن را از بهشت آورده و در آنجا می کارد، و به گفته ی بیهقی در سال 247 هجری به دستور متوکل عباسی بریده می شود.